(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Πανευβοϊκό βήμα την 8-7-1999)
Τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών για την ανάδειξη των Ελλήνων εκπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έφεραν, εκ νέου, στο προσκήνιο το ζήτημα της λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης.
Η αναποτελεσματικότητα των δημοσίων υπηρεσιών είναι το καθημερινό θέμα συζήτησης αλλά και ο καθημερινός βραχνάς, το καθημερινό πρόβλημα χιλιάδων πολιτών και εκατοντάδων επιχειρήσεων.
Όλοι συμφωνούν ότι για να μπορέσει να υλοποιηθεί η πολιτική μιας εκλεγμένης Κυβέρνησης, στο εσωτερικό και το εξωτερικό, ιδιαίτερα στο σημερινό διεθνοποιημένο και συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, απαιτείται κατάλληλη υποδομή, οργάνωση, στελέχωση, διαρκής εκπαίδευση και προσαρμοστικότητα της Δημόσιας Διοίκησης, κάτι που όπως φαίνεται, δεν διαθέτει η χώρα μας ή, στην καλύτερη περίπτωση, υστερεί κατά πολύ στο τομέα αυτό από τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αν αμφιβάλλει κανείς για το χάλι της Δημόσιας Διοίκησης δεν έχει παρά να καθίσει στην έξοδο μιας Δημόσιας Υπηρεσίας και να ρωτήσει τους εξερχόμενους σε ποιο βαθμό είναι ευχαριστημένοι από τις υπηρεσίες που ζήτησαν. Οι 8 στους 10, είμαστε βέβαιοι ότι, θα εκφραστούν με το χειρότερο τρόπο.
Δεν είναι, βεβαίως, εικόνα σύγχρονου κράτους να θέλει κανείς να θεωρήσει βιβλία ή στοιχεία και να περιμένει στη ΔΟΥ από τις τρεις (3) τα χαράματα ή και νωρίτερα, χωρίς να είναι σίγουρος ότι θα τα καταφέρει μέχρι το μεσημέρι της ίδιας ημέρας !!!!!!
Δεν είναι εικόνα σύγχρονου κράτους να ταλαιπωρείται επί ώρες ή και επί μέρες, ακόμη, ο πολίτης στις διάφορες ουρές για να του αποδοθεί Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (Α.Φ.Μ.), ο οποίος μπορούσε να αποσταλεί στο σπίτι κάθε φυσικού προσώπου με τη φροντίδα του κράτους.
Έχει υπολογίσει κανείς τις χαμένες ανθρωποώρες εργασίας, την ψυχική ταλαιπωρία και ότι άλλο συνεπάγεται αυτή η κατάσταση;
Δεν προδίδει εικόνα σύγχρονου κράτους το γεγονός ότι η αναμονή για απονομή σύνταξης στο ΙΚΑ ξεπερνά τους έξι (6) μήνες και για την επικουρική σύνταξη στο Ταμείο Μετάλλου η αναμονή αγγίζει
-φευ- τα πέντε (5) χρόνια.
Αλήθεια, έχει ποτέ αναλογιστεί κανείς πως θα περάσει ο υποψήφιος συνταξιούχος αυτό το χρονικό διάστημα;
Δεν είναι εικόνα σύγχρονου κράτους η αθλιότητα που εμφανίζει η ονομαζόμενη "ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ" στο ΙΚΑ. Από τις τέσσερις (4) τα ξημερώματα ηλικιωμένοι και εργαζόμενοι, έγκυες γυναίκες και μικρά παιδιά να περιμένουν με αγωνία μήπως πάρουν το μαγικό χαρτάκι - εισιτήριο που θα τους επιτρέψει να προμηθευτούν τα απαραίτητα φάρμακα.
Δεν μαρτυρά, βεβαίως, εικόνα σύγχρονου κράτους το γεγονός ότι για να μετακινηθεί ένας φάκελος από ένα γραφείο στο άλλο απαιτείται, πολλές φορές, χρόνος ενός μηνός, με τον πολίτη -αλίμονο- να περιμένει απάντηση.
Αυτά και όσα μύρια άλλα φαινόμενα "δυσλειτουργίας" των δημοσίων υπηρεσιών, δίνουν την εικόνα ενός κράτους ανάλγητου, ενός κράτους δυνάστη, που βρίσκεται απέναντί στον πολίτη και όχι δίπλα του, όπως οφείλει. Μετατρέπουν τη Δημόσια Διοίκηση σε έννοια συνώνυμη της ταλαιπωρίας του πολίτη.
Αντί η Διοίκηση να αποτελεί την ατμομηχανή που θα οδηγεί τη χώρα στην ανάπτυξη, μεταβάλλεται σε τροχοπέδη της ανάπτυξης.
Θεωρούμε άδικο να μην αναφέρουμε την ευχάριστη έκπληξη που συναντά κανείς στο ληξιαρχείο Χαλκίδας. Χωρίς καμιά σχεδόν διατύπωση, εύκολα και αμέσως μπορείς να πάρεις οποιοδήποτε πιστοποιητικό αρμοδιότητας του ληξιαρχείου. Είναι ένα καλό παράδειγμα που αναζητά μιμητές στις δημόσιες υπηρεσίες.
Αυτό το "σύστημα" λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης αναπαράγει την ευνοιοκρατία, την πελατειακή σχέση, τον παραγοντισμό, την συναλλαγή και τελικά τον ευτελισμό.
Γιαυτό είναι ένα "σύστημα" που πρέπει όχι μόνο να το καταδικάσουμε αλλά και να το αλλάξουμε το συντομότερο δυνατόν.
Αν δεν το θέλουν οι διάφοροι μανδαρίνοι, οι οποίοι πιστεύουν ότι μόνο έτσι διατηρούν την εξουσία τους, το θέλει το 95% του Ελληνικού πληθυσμού που ταλαιπωρείται καθημερινά από τις Δημόσιες Υπηρεσίες.
Η Κυβέρνηση εισέπραξε το κόστος αυτού του κράτους. Εισέπραξε το κόστος που έχει ο πολίτης στην καθημερινή του ζωή.
Ασφαλώς, δεν είναι στις προθέσεις της Κυβέρνησης η ταλαιπωρία του πολίτη. Όμως, όπως φαίνεται, η Δημόσια Διοίκηση ή καλύτερα η γραφειοκρατία υπακούει σε άλλους άτυπους, δικούς της κανόνες. Τα αποτελέσματά της τα εισπράττει η Κυβέρνηση, αφού, ως γνωστόν, δεν κρίνεται κανείς από τις προθέσεις του αλλά από τα αποτελέσματα.
Κατά τη γνώμη μας χρειάζεται αλλαγή του τρόπου οργάνωσης και διοίκησης των δημοσίων υπηρεσιών αλλά και ανάδειξης των προϊσταμένων.
Είναι πλέον επιβεβλημένο να συνδεθεί το κόστος με την ωφέλεια, να μετρηθεί η παραγωγικότητα. Να μετρηθεί το παραγόμενο αποτέλεσμα και να συγκριθεί με το κόστος. Και είναι δυνατόν να μετρηθεί το παραγόμενο αποτέλεσμα όσο κι αν είναι άϋλο.
Υπάρχουν τρόποι και μεθοδολογίες που έχουν λύσει αυτό το πρόβλημα και εφαρμόζονται με επιτυχία σε υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα.
Είναι πλέον επιβεβλημένο να περιγραφούν οι θέσεις εργασίας ( job description) για να αναδειχθούν τα προσόντα που απαιτεί η θέση και να καλυφθεί από καταρτισμένους και ικανούς υπαλλήλους.
Οι υπηρεσίες δεν υπάρχουν για να εξυπηρετούν τους υπαλλήλους. Οι υπάλληλοι υπάρχουν για να εξυπηρετούν τους πολίτες και αυτό είναι, νομίζουμε, αξίωμα. Πρέπει να γίνει και συνείδηση του κάθε δημοσίου λειτουργού. Και θα γίνει συνείδηση αν αξιολογείται κανείς από τον βαθμό που οι "πελάτες" της υπηρεσίας είναι ευχαριστημένοι από τις παρεχόμενες υπηρεσίες.
Ισχυρίζομαι, δηλαδή, ότι όσο ο δημόσιος τομέας της οικονομίας εισπράττει από τον κρατικό προϋπολογισμό αυτόματα και ανεξάρτητα από την παραγωγή έργου που σχετίζεται με στόχους που αφορούν τον πολίτη και δεν υπόκειται σε κοινωνικό έλεγχο, θα εξακολουθήσει να παραμένει αναποτελεσματικός και θα κοστίζει όλο και περισσότερο.
Προς την κατεύθυνση βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών, του Δημόσιου Τομέα, σε τοπικό επίπεδο, έχουν σπουδαίο ρόλο να διαδραματίσουν, κατά τη γνώμη μας, οι Τοπικές Αυτοδιοικήσεις Α΄ και Β΄ βαθμού. Αλλά για το θέμα αυτό θα επανέλθουμε.
Χρήστος Δ. Παγώνης
Χαλκίδα, Ιούλιος 99
Δημοσιεύτηκε στο “Πανευβοϊκό Βήμα” την 8-7-1999.
Τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών για την ανάδειξη των Ελλήνων εκπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έφεραν, εκ νέου, στο προσκήνιο το ζήτημα της λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης.
Η αναποτελεσματικότητα των δημοσίων υπηρεσιών είναι το καθημερινό θέμα συζήτησης αλλά και ο καθημερινός βραχνάς, το καθημερινό πρόβλημα χιλιάδων πολιτών και εκατοντάδων επιχειρήσεων.
Όλοι συμφωνούν ότι για να μπορέσει να υλοποιηθεί η πολιτική μιας εκλεγμένης Κυβέρνησης, στο εσωτερικό και το εξωτερικό, ιδιαίτερα στο σημερινό διεθνοποιημένο και συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, απαιτείται κατάλληλη υποδομή, οργάνωση, στελέχωση, διαρκής εκπαίδευση και προσαρμοστικότητα της Δημόσιας Διοίκησης, κάτι που όπως φαίνεται, δεν διαθέτει η χώρα μας ή, στην καλύτερη περίπτωση, υστερεί κατά πολύ στο τομέα αυτό από τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αν αμφιβάλλει κανείς για το χάλι της Δημόσιας Διοίκησης δεν έχει παρά να καθίσει στην έξοδο μιας Δημόσιας Υπηρεσίας και να ρωτήσει τους εξερχόμενους σε ποιο βαθμό είναι ευχαριστημένοι από τις υπηρεσίες που ζήτησαν. Οι 8 στους 10, είμαστε βέβαιοι ότι, θα εκφραστούν με το χειρότερο τρόπο.
Δεν είναι, βεβαίως, εικόνα σύγχρονου κράτους να θέλει κανείς να θεωρήσει βιβλία ή στοιχεία και να περιμένει στη ΔΟΥ από τις τρεις (3) τα χαράματα ή και νωρίτερα, χωρίς να είναι σίγουρος ότι θα τα καταφέρει μέχρι το μεσημέρι της ίδιας ημέρας !!!!!!
Δεν είναι εικόνα σύγχρονου κράτους να ταλαιπωρείται επί ώρες ή και επί μέρες, ακόμη, ο πολίτης στις διάφορες ουρές για να του αποδοθεί Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (Α.Φ.Μ.), ο οποίος μπορούσε να αποσταλεί στο σπίτι κάθε φυσικού προσώπου με τη φροντίδα του κράτους.
Έχει υπολογίσει κανείς τις χαμένες ανθρωποώρες εργασίας, την ψυχική ταλαιπωρία και ότι άλλο συνεπάγεται αυτή η κατάσταση;
Δεν προδίδει εικόνα σύγχρονου κράτους το γεγονός ότι η αναμονή για απονομή σύνταξης στο ΙΚΑ ξεπερνά τους έξι (6) μήνες και για την επικουρική σύνταξη στο Ταμείο Μετάλλου η αναμονή αγγίζει
-φευ- τα πέντε (5) χρόνια.
Αλήθεια, έχει ποτέ αναλογιστεί κανείς πως θα περάσει ο υποψήφιος συνταξιούχος αυτό το χρονικό διάστημα;
Δεν είναι εικόνα σύγχρονου κράτους η αθλιότητα που εμφανίζει η ονομαζόμενη "ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ" στο ΙΚΑ. Από τις τέσσερις (4) τα ξημερώματα ηλικιωμένοι και εργαζόμενοι, έγκυες γυναίκες και μικρά παιδιά να περιμένουν με αγωνία μήπως πάρουν το μαγικό χαρτάκι - εισιτήριο που θα τους επιτρέψει να προμηθευτούν τα απαραίτητα φάρμακα.
Δεν μαρτυρά, βεβαίως, εικόνα σύγχρονου κράτους το γεγονός ότι για να μετακινηθεί ένας φάκελος από ένα γραφείο στο άλλο απαιτείται, πολλές φορές, χρόνος ενός μηνός, με τον πολίτη -αλίμονο- να περιμένει απάντηση.
Αυτά και όσα μύρια άλλα φαινόμενα "δυσλειτουργίας" των δημοσίων υπηρεσιών, δίνουν την εικόνα ενός κράτους ανάλγητου, ενός κράτους δυνάστη, που βρίσκεται απέναντί στον πολίτη και όχι δίπλα του, όπως οφείλει. Μετατρέπουν τη Δημόσια Διοίκηση σε έννοια συνώνυμη της ταλαιπωρίας του πολίτη.
Αντί η Διοίκηση να αποτελεί την ατμομηχανή που θα οδηγεί τη χώρα στην ανάπτυξη, μεταβάλλεται σε τροχοπέδη της ανάπτυξης.
Θεωρούμε άδικο να μην αναφέρουμε την ευχάριστη έκπληξη που συναντά κανείς στο ληξιαρχείο Χαλκίδας. Χωρίς καμιά σχεδόν διατύπωση, εύκολα και αμέσως μπορείς να πάρεις οποιοδήποτε πιστοποιητικό αρμοδιότητας του ληξιαρχείου. Είναι ένα καλό παράδειγμα που αναζητά μιμητές στις δημόσιες υπηρεσίες.
Αυτό το "σύστημα" λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης αναπαράγει την ευνοιοκρατία, την πελατειακή σχέση, τον παραγοντισμό, την συναλλαγή και τελικά τον ευτελισμό.
Γιαυτό είναι ένα "σύστημα" που πρέπει όχι μόνο να το καταδικάσουμε αλλά και να το αλλάξουμε το συντομότερο δυνατόν.
Αν δεν το θέλουν οι διάφοροι μανδαρίνοι, οι οποίοι πιστεύουν ότι μόνο έτσι διατηρούν την εξουσία τους, το θέλει το 95% του Ελληνικού πληθυσμού που ταλαιπωρείται καθημερινά από τις Δημόσιες Υπηρεσίες.
Η Κυβέρνηση εισέπραξε το κόστος αυτού του κράτους. Εισέπραξε το κόστος που έχει ο πολίτης στην καθημερινή του ζωή.
Ασφαλώς, δεν είναι στις προθέσεις της Κυβέρνησης η ταλαιπωρία του πολίτη. Όμως, όπως φαίνεται, η Δημόσια Διοίκηση ή καλύτερα η γραφειοκρατία υπακούει σε άλλους άτυπους, δικούς της κανόνες. Τα αποτελέσματά της τα εισπράττει η Κυβέρνηση, αφού, ως γνωστόν, δεν κρίνεται κανείς από τις προθέσεις του αλλά από τα αποτελέσματα.
Κατά τη γνώμη μας χρειάζεται αλλαγή του τρόπου οργάνωσης και διοίκησης των δημοσίων υπηρεσιών αλλά και ανάδειξης των προϊσταμένων.
Είναι πλέον επιβεβλημένο να συνδεθεί το κόστος με την ωφέλεια, να μετρηθεί η παραγωγικότητα. Να μετρηθεί το παραγόμενο αποτέλεσμα και να συγκριθεί με το κόστος. Και είναι δυνατόν να μετρηθεί το παραγόμενο αποτέλεσμα όσο κι αν είναι άϋλο.
Υπάρχουν τρόποι και μεθοδολογίες που έχουν λύσει αυτό το πρόβλημα και εφαρμόζονται με επιτυχία σε υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα.
Είναι πλέον επιβεβλημένο να περιγραφούν οι θέσεις εργασίας ( job description) για να αναδειχθούν τα προσόντα που απαιτεί η θέση και να καλυφθεί από καταρτισμένους και ικανούς υπαλλήλους.
Οι υπηρεσίες δεν υπάρχουν για να εξυπηρετούν τους υπαλλήλους. Οι υπάλληλοι υπάρχουν για να εξυπηρετούν τους πολίτες και αυτό είναι, νομίζουμε, αξίωμα. Πρέπει να γίνει και συνείδηση του κάθε δημοσίου λειτουργού. Και θα γίνει συνείδηση αν αξιολογείται κανείς από τον βαθμό που οι "πελάτες" της υπηρεσίας είναι ευχαριστημένοι από τις παρεχόμενες υπηρεσίες.
Ισχυρίζομαι, δηλαδή, ότι όσο ο δημόσιος τομέας της οικονομίας εισπράττει από τον κρατικό προϋπολογισμό αυτόματα και ανεξάρτητα από την παραγωγή έργου που σχετίζεται με στόχους που αφορούν τον πολίτη και δεν υπόκειται σε κοινωνικό έλεγχο, θα εξακολουθήσει να παραμένει αναποτελεσματικός και θα κοστίζει όλο και περισσότερο.
Προς την κατεύθυνση βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών, του Δημόσιου Τομέα, σε τοπικό επίπεδο, έχουν σπουδαίο ρόλο να διαδραματίσουν, κατά τη γνώμη μας, οι Τοπικές Αυτοδιοικήσεις Α΄ και Β΄ βαθμού. Αλλά για το θέμα αυτό θα επανέλθουμε.
Χρήστος Δ. Παγώνης
Χαλκίδα, Ιούλιος 99
Δημοσιεύτηκε στο “Πανευβοϊκό Βήμα” την 8-7-1999.
